Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı (AGİT), Minsk Grubu ve ilgili yapıları resmen feshederek, Ermeni-Azerbaycan çatışması üzerine üç yılı aşkın uluslararası arabuluculuk sürecini sonlandırdı.
Karar, Azerbaycan ve Ermenistan dışişleri bakanlarının ortak çağrısının ardından 1 Eylül’de AGİT Bakanlar Konseyi tarafından alındı. Mektup, 8 Ağustos’taki Washington görüşmesinden sonra gönderildi; görüşmeye Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Başbakan Nikol Paşinyan ve ABD Başkanı Donald Trump katıldı. Azerbaycan Dışişleri Bakanlığı’na göre, bu adım çatışmayla ilgili AGİT Özel Temsilcisi ve Yüksek Düzey Planlama Grubu’nun çalışmalarını sonlandırıyor. AGİT Sekretaryasına, idari ve teknik kapanış işlemlerini 1 Aralık’a kadar tamamlaması talimatı verildi. Çatışmayla ilgili tüm önceki AGİT kararları da geçersiz sayıldı.
Yetkililer, kararın Azerbaycan’ın yeniden kazanılmış toprak bütünlüğünü yansıttığını ve geçen ay üzerinde anlaşmaya varılan Washington barış gündemini ilerlettiğini vurguladı. “Azerbaycan, bölgede barış ve istikrarı güçlendirmek için uluslararası hukuka dayalı prensipli ve tutarlı pozisyonunu sürdürecektir,” denildi.
Uzman tepkileri
Bakü ve ötesindeki analistler bu gelişmeyi tarihi olarak nitelendirdi. Gürcistan Stratejik Analiz Merkezi kıdemli araştırmacısı Gela Vasadze Media.Az’a, kararın “Karabağ’ın statüsüyle ilgili resmi sorunu uluslararası arenadan kaldırdığını” söyledi. “Dünden itibaren bu konu sadece Azerbaycan için değil, tüm AGİT üye devletleri için kapandı.”
Azerbaycan güvenlik uzmanı İlham İsmayıl, Minsk Grubu’nun uzun zamandır etkisiz hale geldiğini belirtti. “33 yılın ardından sorunu çözemeyeceği açıktı,” dedi. “Azerbaycan, toprak bütünlüğünü uluslararası hukuk temelinde yeniden sağladı ve konu kapanmıştır.”
İsmayıl ayrıca, grubun eş başkanlarının — ABD, Fransa ve Rusya — elindeki nüfuzun artık geçersiz olduğunu ekledi. “Bu anlaşma Bakü için resmi bir zaferdir. Güney Kafkasya üzerindeki dış baskıyı kaldırıyor ve barış, istikrar ve ekonomik kalkınma yolunu açıyor,” dedi.
Bölgesel önemi
Uzmanlar, dağılımın Bakü ve Erivan’ın üçüncü taraf arabuluculuk olmadan doğrudan müzakereleri ilerletmesini sağladığını vurguluyor. “Azerbaycan ile Ermenistan arasındaki uzlaşmadan sonra dış müdahale artık kabul edilemez,” dedi İsmayıl.
Bu adım, Azerbaycan tarafından yönlendirilen bir girişim olarak görülüyor ve Karabağ çatışmasının uluslararası alanda resmen sona erdiğini ve bölgesel işbirliği ile kalkınmanın yeni bir aşamasına işaret ettiğini gösteriyor.
