44 günlük savaşın Güney Kafkasya’yı yeniden şekillendirmesinden beş yıl sonra, MGIMO kıdemli araştırmacısı ve International Analytics baş editörü Sergey Markedonov’a göre temel değişim siyasi gerçeklikte yatıyor: 1991’den 2023’e var olan fiili Ermeni Karabağ “bitti” ve bugün Karabağ Azerbaycan’ın kontrolü altında. Ancak mutlak ifadeler konusunda uyarıyor.
“Bir gerçeklik olarak Ermeni Karabağ 1991’den 2023’e kadar vardı. Bugün Azerbaycan Karabağı görüyoruz,” dedi Markedonov Echo Baku’nun YouTube kanalında. “Yine de asla ‘asla’ demeyin – tarih nadiren ‘sonsuz’ donup kalır.”
Karma geçmiş, siyasi bugün
“Öz mülkiyet” anlatılarına karşı çıkan tarihçi, Karabağ’ın tarihsel olarak hem Ermeniler hem de Azerbaycanlılar için karma bir alan olduğunu vurguladı. “Mülkiyeti mitoloji değil, siyaset belirler,” dedi.
Neden 2020 oldu
Markedonov, 2020 savaşını uzun süredir devam eden kimlik çatışmasına bağladı; Tovuz sınırındaki çatışmalar ve iç baskılar bu durumu keskinleştirdi. Bakü’nün her zaman güç seçeneğini masada tuttuğunu kaydetti.
Rusya’nın çizgisi: bütünlük evet, savaş hayır
Moskova’nın hiçbir zaman Azerbaycan’ın toprak bütünlüğünü sorgulamadığını, ancak toprak bütünlüğü ve self-determinasyonun barışçıl şekilde yürütüleceği bir diplomatik hattı canlı tutmaya çalıştığını söyledi.
“Plan, her iki tarafın zafer yürüyüşü değil, görüşmelerdi,” dedi ve Minsk Grubu mantığını ve sonraki üçlü bildirileri hatırlattı.
Rusya’nın 2020’de “Türkiye gibi” davranmadığı için imaj kaybı yaşadığını, ancak barış gücü varlığı sayesinde geçici bir arabulucu rolü kazandığını – bu etkinin 2023 resetiyle zayıfladığını ekledi.
Gizli ‘büyük pazarlık’ yok
Markedonov, Rusya ile Türkiye arasında bölgeler arası nüfuz takası içeren gizli bir anlaşma iddialarını reddetti. Bu tür iddiaları “kanıt değil, 1921’e benzetme” olarak nitelendirdi.
2023 sonrası: Bakü ve Erivan ile yeni denklemler
2023 sonucu, Moskova’nın hem Azerbaycan hem de Ermenistan’la ilişkilerini yeniden şekillendirdi, dedi. Rusya’nın “hayallerin peşinden gitmek yerine gerçeklerle çalışacağını” ve 2020 öncesine dönüşe kalkışmasının olası olmadığını belirtti.
Karabağ’dan Ermenilerin göçü üzerine
Ayrılışların özgür tercih olarak çerçevelenmesine karşı uyardı:
“İnsanlar korku ve bombardıman ortamında güvenliği seçti. Travma her iki tarafta da mevcut. Bunu görmezden gelirseniz, geleceğe sorun ekersiniz.”
Savaş bir dönemi sona erdirdi ve Bakü lehine yeni bir statüko oluşturdu; ancak bölgenin istikrarı “sonsuz” anlatılarla değil, soğukkanlı siyasetle sağlanabilir.
