Mingəçevir’de bir ebeveynin bebeğini bodruma bırakmasıyla ortaya çıkan son trajik olay, Azerbaycan’da terk edilmiş çocukların güvenliği konusunu yeniden gündeme taşıdı. Bu durum, “bebek kutuları (baby-box)” uygulamasının ülkemiz için de bir çözüm olup olamayacağı sorusunu gündeme getirdi.
Bir yanda yıllardır çocuk evlat edinmek için bekleyen yüzlerce aile, diğer yanda ise yeni doğan bebeklerini sokağa atan ya da çöplerin yanına bırakan biyolojik ebeveynler. Gerçek, çoğu zaman acı verici biçimde ortada.
Tarihe bakıldığında, 17.–19. yüzyıllar arasında İngiltere, Almanya ve İsviçre gibi ülkelerde kiliselerin önüne istenmeyen bebeklerin anonim olarak bırakılabileceği özel beşikler konulurdu. Ebeveyn, bebeği bıraktıktan sonra çan çalarak keşişlere haber verirdi. Modern Türkiye’de benzer bir uygulama camilerde, Gürcistan’da ise son yıllarda yeniden hayata geçirilmiştir.
Berlin’deki Aziz Yusuf Kliniği, çağdaş sistemin örneklerinden biridir. Kliniğin yanında “baby-klappe” (yaşam penceresi) adı verilen özel bir bölme bulunuyor. Bebeğin bu kutuya yerleştirilip kapağın kapanmasının ardından otomatik alarm devreye giriyor, sağlık personeli hemen bebeği alıp gerekli yardımı yapıyor. En önemli unsur tam anonimliktir: kamera yok, kimse ebeveyni kaydetmiyor. Kutunun içinde, QR kodlu bir bilgi formu bulunuyor; anne kararını değiştirirse iki ay içinde bebeğini geri alabiliyor.
Bakü’de yapılan bir anket, halkın genel olarak bebek kutularının ülkeye yerleştirilmesi fikrine olumlu baktığını ortaya koydu.
“Böyle kutular olmalı. Çöpe atmak yerine, en azından devletin çocuğa sahip çıkacağını bilmek iç rahatlatıcı olur,” diyor katılımcılardan biri.
“Çöplerin yanına bırakmak başka, temiz bir kutuya koymak bambaşka,” diye ekliyor bir diğeri.
Milletvekili Pərvana Vəliyeva, Azerbaycan’da çocuklarından vazgeçen ebeveynlerin onları resmen hastane veya bakımevlerine teslim edebildiğini, ancak anonimlik eksikliğinin birçok kişiyi tehlikeli yollar seçmeye ittiğini belirtiyor.
“Anayasamıza ve Azerbaycan’ın taraf olduğu Çocuk Hakları Sözleşmesi’ne göre, devlet çocukların doğrudan koruyucusudur. Bu nedenle, bu tür kutular hem ebeveynin kimliğini gizli tutar hem de bebeklerin hayatını kurtarabilir,” dedi.
Mevcut yasalar, çocuğunu terk eden ebeveynler için üç yıla kadar hapis cezası öngörüyor. Ayrıca, yardıma muhtaç bir kişinin hayatını tehlikeye atma fiili için 1.000–1.500 manat para cezası, bir yıl kamu hizmeti veya altı aya kadar hapis cezası uygulanabiliyor.
