Sigara içmek, dünya genelinde her yıl milyonlarca can alan en ciddi sağlık tehditlerinden biri olmaya devam ediyor. Uzun yıllardır yürütülen tütün karşıtı kampanyalara rağmen sonuçlar hâlâ endişe verici.
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) verilerine göre, son 15 yılda dünyadaki sigara içenlerin sayısı %27 oranında azalarak yaklaşık 1,2 milyara geriledi. Ancak uzmanlar uyarıyor: birçok eski sigara tiryakisi nikotin bağımlılığından kurtulamadı, sadece elektronik sigaralara geçti. Bu eğilim özellikle kadınlar ve gençler arasında hızla yayılıyor.
Azerbaycan’da sigara kullanımı: istatistikler ve algı
Azerbaycan Devlet İstatistik Komitesi’nin verilerine göre, ülkede tütün bağımlılığı 15 yaş üzeri erkeklerin %31,2’sini ve kadınların %0,2’sini etkiliyor.
Toplumda görüşler farklı.
“Sigara içenlere olumsuz bakıyorum. Her nefes, akciğerlere geri dönüşü olmayan zarar verir,” diyor Bakü sokaklarında konuştuğumuz bir vatandaş.
Bir diğeri ise şöyle diyor: “Fiyatlar yüzünden sigarayı bıraktım. Sigara çok pahalı hale geldi, başka çarem kalmadı.”
Sigara ve elektronik sigara: çifte tehlike
Uzmanlara göre, tütün sadece cüzdanı değil, vücudu da vuruyor. Akciğer kanseri, kalp-damar hastalıkları ve diyabet riskini kat kat artırıyor.
Elektronik sigaraların “zararsız” olduğu düşüncesi ise yanlış. Araştırmalar, vape’lerin geleneksel sigaralar kadar zararlı olabileceğini gösteriyor.
Göğüs hastalıkları uzmanı Alizamin Sadıgov dikkat çekici veriler paylaşıyor:
“Bugün dünyada 100 milyondan fazla insan düzenli olarak elektronik sigara kullanıyor. Bunların 85 milyonu yetişkin, 15 milyonu çocuk ve genç. Veriler yaklaşık 107 ülkeden derlendi.”
Sadıgov, yasal boşluklara da dikkat çekiyor:
“74 ülkede elektronik sigara satın almak için yaş sınırlaması yok. Teorik olarak 5 yaşındaki bir çocuk bile vape satın alabilir. Araştırmalar, elektronik sigaraların kanser riskini artırdığını ve astımlı çocuklarda hastalığın daha ağır seyrettiğini kanıtlıyor.”
Sosyal boyut
Sosyologlara göre elektronik sigaralar artık sadece bir bağımlılık aracı değil, aynı zamanda sosyal bir fenomen haline geldi.
Gençler arasında vape kullanmak, “yetişkinliğe geçişin” ve kimlik kazanmanın bir sembolü olarak görülüyor.
Sosyolog Uzeyir Şafiyev uyarıyor:
“Geleneksel sigara içenlerin sayısı azalsa da, Azerbaycan’da ve dünyada nargile ve elektronik sigaralara ilgi hızla arttı. Özellikle kullanıcı yaşının düşmesi ve kadınlar arasındaki oranların yükselmesi kaygı verici.
Ülkede tütün kullanımını düzenleyen yasalar ve kamuya açık alanlarda sigara yasağı mevcut, ancak denetim mekanizmasının güçlendirilmesi gerekiyor. Düzenli denetimler yapılmalı ve cezalar artırılmalı,” diyor uzman.
DSÖ: Tütün salgınıyla mücadele güçlenmeli
Dünya Sağlık Örgütü, ülkeleri tütün bağımlılığıyla mücadeleyi güçlendirmeye çağırıyor.
Önerilen önlemler şunları kapsıyor:
-
Elektronik sigaralar ve nikotin içeren ürünlerin satışına yönelik düzenlemelerin sıkılaştırılması,
-
Tütün ürünlerine vergi artışı,
-
Tütün reklamlarının tamamen yasaklanması,
-
Nikotin bağımlılığı tedavi hizmetlerinin genişletilmesi.
DSÖ’ye göre, yalnızca sistematik bir yaklaşım ve yasal uygulamaların etkin kontrolü sigara kullanımını azaltabilir ve gençler arasında elektronik sigara bağımlılığının yayılmasını önleyebilir.
