ABD Başkanı Donald Trump’ın ev sahipliğinde Washington’da gerçekleşen tarihi buluşmada Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Ermenistan Başbakanı Nikol Paşinyan, Güney Kafkasya’nın ulaşım haritasını değiştirebilecek ortak bir deklarasyona imza attı. Anlaşma, AGİT Minsk Grubu’nun yetkisinin kaldırılması için ortak başvuru yapılmasını ve Ermenistan’ın Azerbaycan’a yönelik toprak iddialarından vazgeçmesini öngören anayasa değişikliklerini içeriyor.
Sürpriz bir kararla, Zengezur Koridoru’na yeni bir isim verildi: “Uluslararası Barış ve Refah İçin Trump Rotası.” Trump, Erivan’ın koridorun idaresi için Washington’a 99 yıllık münhasır kira hakkı tanıdığını açıkladı.
Vesti.Az’a konuşan Bakü Devlet Üniversitesi Ekonomik ve Sosyal Coğrafya Bölüm Başkanı Prof. Çingiz İsmailov, Azerbaycan’ın önceliğinin ana kara ile Nahçıvan arasında kesintisiz kara ve demiryolu bağlantısını güvence altına almak olduğunu vurguladı.
“Tarihsel olarak koridor stratejik bir zorunluluk. Sovyet döneminde bile, açık çatışma yokken, Azerbaycan ile Nahçıvan arasındaki trenler saldırıya uğruyor, taşlanıyordu. Ermenistan toplumundaki onlarca yıllık düşmanlık, bugün de açıklık ya da güvenilirlik garantisi vermiyor. Gerçek güvenlik teminatı olmadan koridorun işlemesi imkânsız,” dedi.
İsmailov, Kelbecer’de Azerbaycanlı askerleri yaralayan mayın patlaması gibi son olayların hâlâ risk olduğunu gösterdiğini belirtti. 2020 savaşından sonra döşenen mayınların güveni zedelediğini, BM yetkili misyonu gibi uluslararası gözetim olmadan projenin yeni bir kriz kaynağına dönüşebileceğini söyledi.
Hukuki açıdan koridorun Ermenistan’ın egemen toprağında bulunduğunu, bu nedenle Erivan’ın rızasının şart olduğunu kabul eden İsmailov, Azerbaycan’ın katılımı olmadan rotanın anlamsız olduğunu ekledi. “Bakü güvenlikten emin olmazsa, şu an inşası süren İran hattına yönelebilir,” diye konuştu.
ABD askeri konuşlandırma iddialarını asılsız bulan İsmailov, olası Amerikan rolünün, Ermenistan’la sözleşmeli, özel lojistik şirketleri ve kurumsal güvenlik düzenlemeleriyle sınırlı olacağını belirtti.
Koridorun Ermenistan açısından öneminin Azerbaycan’dan daha büyük olabileceğini vurgulayan İsmailov, “Bizim için bu, Nahçıvan’a stratejik erişim meselesi. Ermenistan için ise hayatta kalma sorunu. Çoğu hat kapalıyken, Zengezur Koridoru ulaşım izolasyonunu kırmak için tek gerçek fırsat,” dedi.
İsmailov, Rusya’nın da projeye ilgisini hatırlatarak, medyada yer alan bir haftada Ermenistan’a yapılan çok sayıda askeri kargo uçuşuna ve Moskova’nın Gümrü ile muhtemelen Zengezur’daki üslerine kara yoluyla erişim ihtiyacına dikkat çekti.
“Sonuçta bu proje, entegrasyon köprüsü mü yoksa yeni gerilimlerin fitili mi olacak, bu; pragmatik diplomasiye, sağlam garantilere ve tüm tarafların — ABD dahil — çıkarlarını bölgesel istikrarı zedelemeden uyumlaştırma becerisine bağlı,” diyerek sözlerini tamamladı.
