Yirmi birinci yüzyılda savaşlar artık ilanlarla başlamıyor. Sessizce gelişiyorlar – kesintiye uğrayan sunucular, çarpıtılmış anlatılar ve manipüle edilmiş kamuoyu aracılığıyla. Hibrit savaş çağı, barış ile çatışma arasındaki çizgiyi bulanıklaştırdı; geleneksel silahların yerini siber saldırılar, propaganda ve siyasi müdahaleler aldı. Azerbaycan için bu görünmez cephe giderek daha aktif hale geldi. İkinci Karabağ Savaşı sonrasında egemenliğini, enerji etkisini ve bölgesel ağırlığını güçlendiren ülke, şimdi istikrarını hedef alan koordineli girişimlerle karşı karşıya.
Cephe Hattı Olmayan Bir Savaş
“Azerbaycan, siber uzaydan bilgi operasyonlarına kadar birçok düzeyde yürütülen hibrit veya doğrusal olmayan bir çatışma biçimiyle karşı karşıya,” dedi siyaset analisti Orhan Yolçiyev, Minval Politika’ya. Yolçiyev, toprak kazanmayı değil, güveni aşındırmayı amaçlayan bir kampanyayı tanımlıyor – kamu güvenini sarsmayı, kurumları zayıflatmayı ve ülkenin yurt dışındaki imajına zarar vermeyi hedefleyen bir süreç. Ona göre, rekabet içindeki güçler bu tür taktikleri Güney Kafkasya’daki güç dengesini doğrudan çatışmaya girmeden etkilemek için kullanıyor.
Siber Saldırılar: Stratejik Silahlar Olarak
Bu hibrit kampanyadaki en endişe verici araçlardan biri siber saldırıdır. Bu yılın başlarında Azerbaycan’ın devlet bilişim sistemleri büyük bir dijital saldırıya maruz kaldı. Yolçiyev’e göre, bu olay kritik endüstriyel ve enerji altyapısının zayıf noktalarını ortaya çıkardı. “Bölgesel ve Avrupa enerji güvenliğini garanti eden bir ülkede, tek bir siber saldırı sınırlarımızın çok ötesinde yankı bulabilir,” dedi. “Boru hatlarımızda ya da kontrol sistemlerimizde yaşanacak herhangi bir aksama sadece Bakü’de değil, Avrupa başkentlerinde de hissedilir.”
Dezenformasyon: Psikolojik Cephe
Yolçiyev, bilgi savaşını ikinci büyük tehdit olarak tanımlıyor — kamu bilincine yönelik sürekli ve çoğu zaman görünmez bir saldırı. “Sahte hesaplar, saldırgan Telegram kanalları ve koordineli YouTube anlatıları artık araç setinin bir parçası haline geldi,” diye belirtti. “Bazı Rusça platformların Azerbaycan vatandaşlarına karşı düşmanlık kışkırttığını ve etnik temaları manipüle ettiğini gördük.” Bu operasyonların, toplumlar arasında bölünme tohumları ekmeyi ve sosyal uyumu zayıflatmayı amaçladığını söyledi. “Bu, algıya yönelik bir saldırı – devleti bir arada tutan birliği yavaşça parçalama girişimi.”
Barış ve Bölgesel Projeleri Hedef Almak
Analiste göre hibrit taktikler, Azerbaycan-Ermenistan normalleşmesini de baltalamayı amaçlıyor. Bakü ve Erivan liderleri barışa hazır olduklarını her açıkladığında, dezenformasyon dalgaları süreci itibarsızlaştırmak için harekete geçiyor. “Yıllar boyunca, Azerbaycan’ın ‘Zengezur’u ele geçirmeyi planladığı’ yönünde asılsız iddialar yayıldı. Amaç, Bakü’yü diplomatik olarak izole etmek ve saldırgan gibi göstermekti,” dedi. Yolçiyev’e göre daha geniş rekabet, Rusya, İran ve Türkiye arasındaki stratejik çekişmeyi yansıtıyor. Orta ve Zengezur koridorları gibi projelerin Avrasya ticaretini yeniden şekillendirmesiyle, dış güçler bölgesel anlatıları etkileme yarışına girdi. “Hatta Azerbaycan’ın Gürcistan’ın transit rolünü devre dışı bırakmak istediği iddia edildi – iki yakın ortak arasında ayrılık yaratmayı amaçlayan uydurma bir iddia,” dedi.
Hukuk Yoluyla Baskı ve Politik Şantaj
Hibrit taktikler yalnızca medya veya siber uzayla sınırlı değil. Yolçiyev, uluslararası hukuk mekanizmalarının baskı aracı olarak kullanılmasına – onun tabiriyle “hukuki terörizm”e – dikkat çekiyor. “Azerbaycan, etnik temizlikle, çevreye zarar vermekle suçlandı – bunların hiçbiri kanıtlanmadı. Bu iddialar, olumsuz bir bilgi ortamı yaratmak ve uluslararası güveni sarsmak için tasarlandı,” dedi. Ayrıca Ocak 2023’te İran’daki Azerbaycan Büyükelçiliği’ne yapılan saldırıyı da hatırlatarak, bunu Bakü’nün savaş sonrası başarılarından ve genişleyen transit ağından rahatsız olan çevrelerin tepkisinin bir parçası olarak nitelendirdi.
Ulusal Dayanıklılığın İnşası
Yolçiyev’e göre hibrit tehditlerle mücadele, toplumun tüm kesimlerini kapsayan bir yaklaşım gerektiriyor:
• Yapay zekâ tabanlı siber güvenlik sistemlerinin geliştirilmesi
• Ulusal hibrit tehditlere karşı müdahale merkezlerinin kurulması
• Yolsuzlukla mücadele reformları ve sosyal adalet yoluyla iç istikrarın güçlendirilmesi
• Türkiye ve Orta Asya ile stratejik iş birliğinin genişletilmesi
• Dezenformasyona karşı medya stratejilerinin koordine edilmesi
• Kasım 2024’te kurulan Hibrit Tehditler Parlamento Komisyonu’nun desteklenmesi
“Azerbaycan sadece bir enerji oyuncusu değil,” dedi. “Güney Kafkasya istikrarının temel direğidir. Onu hibrit savaştan korumak, bölgenin sürdürülebilir geleceği için hayati öneme sahiptir.”
Gerçek Hedef: Kamu Güveni
Yolçiyev’e göre hibrit savaşın nihai amacı, vatandaşlarla devlet arasındaki güveni aşındırmaktır. “Hibrit savaş tanklarla veya füzelerle ilgili değil – zihinleri şekillendirmekle, kurumlara olan inancı sarsmakla ve ulusun geleceğine şüphe tohumları ekmekle ilgilidir,” dedi. “Bizim savunmamız birlik, adalet ve güven duygusundadır. Halk ile devlet arasındaki bağ ne kadar güçlü olursa, dış saldırılar o kadar zayıf kalır.”
