Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin arasında Duşanbe’de gerçekleşen ve uzun süredir beklenen görüşme, Aralık 2024’teki AZAL uçak kazasından bu yana gergin seyreden ikili ilişkilerde bir dönüm noktası oldu.
Siyasi analistlere göre, Putin’in görüşmeyi doğrudan hava kazası konusuyla açma kararı, sorumluluğun kabulüne yönelik bir jest ve Bakü’nün netlik talebine bir yanıt olarak geniş ölçüde değerlendirildi.
“Krizin başlangıcı uçak kazasıyla olduysa, normalleşme de oradan başlamalıydı,” dedi Güney Kafkasya Araştırmaları Merkezi Başkanı Farhad Memmedov, Minval Politika’ya verdiği röportajda.
Memmedov, görüşmenin formatı ve protokolünün iki taraf arasındaki eşitliği vurguladığını belirtti: “Ne ev sahibi ne de talep eden bir taraf vardı. Bu, karşılıklı rıza ile yapılan bir görüşmeydi,” diye ekledi.
Analiste göre Putin’in üslubu, Azerbaycan’ın temel beklentilerini karşıladı. Rus lider, trajedinin teknik ve operasyonel nedenlerini açıkladı ve ICAO prosedürlerine göre Aralık ayında açıklanması beklenen nihai raporun bu bulguları yansıtacağını ifade etti.
İnsani Alanda Yumuşama İşaretleri
Duşanbe görüşmesinin ardından Moskova ve Bakü, insani alanda gerginliği azaltmak için adımlar attı. Rusya’da, Azerbaycan vatandaşı ve Moskova Satire Tiyatrosu eski direktörü Mamedali Agayev serbest bırakıldı. Azerbaycan’da ise Sputnik Azerbaycan yöneticisi Igor Kartavykh ev hapsine alındı.
“Bu adımlar, iki tarafın çatışmadan uzaklaşıp diyaloğa geri döndüğünü gösteriyor,” dedi Memmedov. Ayrıca Urallar’daki Azerbaycan diasporasının önemli bir ismi olan Şahhin Şihlinski’nin ailesiyle ilgili davanın çözülmesinin insani öncelik taşıdığını vurguladı.
Stratejik Yeniden Konumlanma ve ‘Trump Rotası’
Memmedov, Bakü’nün AZAL trajedisini politize etme yönündeki Batı girişimlerine direnç gösterdiğini belirtti. “Azerbaycan, ABD, Birleşik Krallık ve AB’den gelen yardım tekliflerini reddederek soruşturmayı kendi içinde yürütmeyi tercih etti – konunun Rusya’ya karşı bir araç haline getirilmesini önlemek için,” dedi.
Bu tutumun, Azerbaycan’ın hem Moskova’ya hem de Batı’ya karşı çıkarlarını savunabilen bağımsız bir aktör olarak uluslararası konumunu güçlendirdiğini ifade etti.
‘Trump Rotası’ barış yol haritasına değinen Memmedov, önümüzdeki 18–24 ay içinde Güney Kafkasya’da “yapısal değişimler” olacağını öngördü – Bakü ile Erivan arasında barış anlaşması, Ermenistan–Türkiye ilişkilerinin normalleşmesi ve bölgesel ulaşım koridorlarının açılması dahil.
Rusya’nın Hesaplı Zamanlaması
Peki Putin neden konuyu kamuoyu önünde dile getirmek için neredeyse bir yıl bekledi?
“Rusya, yeni bölgesel gerçekliklere uyum sağlamak zorundaydı,” dedi Memmedov. “Süreçler onun katılımı olmadan ilerliyordu. Bu görüşme, Moskova’nın Güney Kafkasya’nın dönüşümünü kabul ettiğini ve bu yeni düzende kendi rolünü yeniden tanımlaması gerektiğini gösteriyor.”
